Dziś o pojęciu tropu lub zapachu informacji (information scent), które w polskim światku usability jest zupełnie niepopularne, a przez wielu światowej sławy specjalistów (Jakob Nielsen, Jared Spool) zostało uznane za jedno z najważniejszych odkryć w dziedzinie HCI.

Naukowcy z Research Center Xeroxa w Palo Alto, Stuart Card, Ed Chi i Peter Pirolli, badając na początku lat 90-tych zachowania ludzi szukających informacji w Internecie, zauważyli, że postępowanie internautów cechuje podobna logika, co zachowania polujących zwierząt. Obserwacje te stały się podstawą do stworzenia teorii pozyskiwania informacji (information foraging theory), w której Pirolli sformułował daleko idące analogie między strategiami poszukiwania informacji, a ewolucyjnie ukształtowanymi procesami zdobywania pożywienia. W myśl tej teorii szukający informacji użytkownik stara się działać w taki sposób, żeby "maksymalizować wartość zdobywanej wiedzy na każdą jednostkę ponoszonego kosztu interakcji", podobnie jak drapieżnik wybiera najbardziej wartościową ofiarę, którą może upolować jak najmniejszym kosztem w określonych warunkach. I tak jak polowanie drapieżcy, polowanie na informacje polega na odnalezieniu najlepszego tropu i podążaniu za zapachem zdobyczy.

“Information scent” to szybka ewaluacja drogi dotarcia do informacji i jej wartości, której dokonują ludzie na podstawie różnych przesłanek, takich jak napotykane w sieci słowa kluczowe, nagłówki, tytuły, zajawki, linki, zdjęcia, komentarze. Po natknięciu się na trop czegoś interesującego użytkownicy podążają znalezionym śladem kierując się rosnącą intensywnością lub słabnięciem zapachu informacji.

"Information scent is the (imperfect) perception of the value, cost, or access path of information sources obtained from proximal cues, such as bibliographic citations, WWW links, or icons representing the sources." (Pirolli and Card 1999)

Silny zapach oznacza zbliżanie się do zdobyczy, jego słabnięcie to sygnał dla użytkownika, że zboczył z właściwego kursu i należy użyć przycisku "wstecz" przeglądarki. Zbyt wiele pomieszanych silnych tropów może wywołać u użytkownika uczucie zagubienia i tak samo skłonić go do zamknięcia strony. Jeśli na jednej stronie znajduje się bardzo dużo linków użytkownik może zrezygnować przytłoczony zbyt wieloma możliwościami wyboru. Nie dlatego, że czuje iż nie ma tam informacji których poszukuje, ale ponieważ odnalezienie ich kosztowałoby go zbyt wiele umysłowego wysiłku. (Użytkownik chce się "najeść", a nie tracić bezproduktywnie energię i czas, które są ograniczone.)

Co z tego wynika dla webdesignerów?

  • Rozpoczęcie od silnego tropu prowadzi użytkowników do dłuższych poszukiwań w ramach serwisu, istotne jest więc wyodrębnienie niewielkiej liczby dobrze widocznych, odrębnych ścieżek. Dużo zbyt podobnych do siebie kategorii może sprawić, że użytkownikom nie będzie się chciało zajrzeć do żadnej z nich. Ograniczenie wyboru w głównym menu lub na stronie głównej do kilku mocnych, ogólnych kategorii ułatwia ukierunkowanie uwagi odwiedzających.
  • Z drugiej strony zbyt ogólne kategorie mogą być za słabym tropem... (Czasem rozwiązaniem w takim przypadku może być pokazanie od razu części wybranych podkategorii dla kategorii ogólnych, żeby zasugerować lepiej ich zawartość.)
  • Bardzo ważne są zrozumiałe i dosłowne nazwy linków. Nie należy używać marketingowych sloganów, nazw własnych które mogą być nieznane użytkownikom, czy poetyckich metafor. Treść linku powinna wyjaśniać do czego on prowadzi.
  • Na każdym kroku użytkownik powinien dostawać kolejne wskazówki, aby nie zgubił tropu i było dla niego jasne, że zmierza do pożądanego celu. W większości przypadków  liczba kliknięć lub kroków na drodze do informacji nie ma wielkiego znaczenia (jeśli mieści w rozsądnych granicach oczywiście), gdy ścieżka jest dobrze oznakowana i zachęcająca, tzn. szczegółowość informacji rośnie z każdym krokiem.
  • Jeśli do jakiegoś miejsca prowadzi silny trop, a brak tam poszukiwanej informacji, użytkownicy najprawdopodobniej uznają że nie ma jej nigdzie indziej w serwisie i opuszczą go rozczarowani. (Jeżeli informacja jest w innym miejscu serwisu można temu przeciwdziałać przez dobre cross-linkowanie kłopotliwych sekcji.)

Do poczytania:

Published by Maciej Lipiec in design, polski