Product Management

Już od paru lat mówi się o tym, że praca UX Designera ewoluuje w kierunku roli Product Managera. Niektórzy uważają nawet, że UX jako samodzielna dyscyplina powstało tylko w wyniku braków w praktyce zarządzania produktem i tam właściwie przynależy. Od pewnego czasu pojawił się mocny trend, aby podkreślać nastawienie produktowe i biznesowe w pracy projektantów i wielu UX Designerów zmieniło nazwy stanowisk na Product Designerów. Sam byłem zdania, że to dobry kierunek, czemu dawałem wyraz tutaj, tutaj, tutaj, czy tutaj 😉 Obecnie już nie jestem pewny: wydaje mi się teraz, że problem jest z samym terminem "design" czy "designer", które straciły znaczenie i nie komunikują już w zasadzie nic. (W końcu "everyone is a designer", choć równie dobrze można by powiedzieć, że "każdy jest pianistą", bo coś tam pobrzdąkać każdy umie.)

W każdym razie, mając ostatnio więcej czasu, po zwolnieniu się z pracy na etacie, postanowiłem sobie trochę poczytać o tym jak różni ludzie widzą rolę Product Managera i wziąłem na tapetę trzy książki:

TLDR: przeczytajcie Cagana, a LeMay ma dobre spostrzeżenia na temat komunikacji, "Product Leadership" to gorsza wersja książki Cagana, jest chaotyczne, pełne powtórzeń i można to sobie odpuścić, ale cenne jest podkreślenie tego, że liderem produktu może być każda osoba z zespołu, wcale niekoniecznie będąca formalnie Product Managerem.

Product Manager vs. Product Designer

Marty Cagan, założyciel Silicon Valley Product Group, oferuje najpełniejszą, obfitującą w szczegóły i chyba najbardziej przemyślaną wizję, tego czym powinien się zajmować Product Manager pracujący nad tworzeniem produktów cyfrowych. Pierwsze wydanie "Inspired" ukazało się już 11 lat temu, a obecnie mamy wydanie drugie, poprawione.

Marty zaczyna tak:

It is my strong belief, and the central concept driving this book, that behind every great product there is someone — usually someone behind the scenes, working tirelessly — who led the product team to combine technology and design to solve real customer problems in a way that met the needs of the business.

These people usually have the title product manager, but they might be a startup co‐founder or CEO, or they might be someone in another role on the team who stepped up because they saw the need.

Łączenie potrzeb użytkowników z potrzebami biznesu i możliwościami technologii, to oczywiście prastara definicja pracy UX Designera. Czym rola Product Managera różni się od roli projektanta? Sporo zadań tego pierwszego, jak odkrywanie potrzeb użytkowników, analiza wymagań, tworzenie wizji produktu, czy priorytetyzacja funkcji, to także kluczowe umiejętności projektanckie, ale w obowiązkach Product Managera zwykle nie zawiera się samodzielne projektowanie. Dla mnie różnica między tymi stanowiskami sprowadza się głównie do tego, że pierwsza z ról skupia się na projektowaniu produktu, a druga na zarządzaniu całym procesem wytwarzania produktu. Product Manager jest odpowiedzialny nie tylko za optymalizację produktu, ale też za maksymalizację zwrotu z inwestycji. Można powiedzieć, że Product Manager, to ktoś między Product Designerem, a Menedżerem Projektu (Project Managerem) — projektu, który nigdy się nie kończy.

Every business depends on customers. And what customers buy — or choose to use — is your product. The product is the result of what the product team builds, and the product manager is responsible for what the product team will build.

So, this is why the product manager is the person we hold responsible and accountable for the success of the product.

When a product succeeds, it's because everyone on the team did what they needed to do. But when a product fails, it's the product manager's fault.

Cagan zwraca uwagę na to, że rolę Product Managera może pełnić osoba, która formalnie wcale nie ma takiego stanowiska w organizacji: może być np. designerem, programistą, project managerem, ale po prostu czuje się odpowiedzialna, chce jej się i potrafi pociągnąć proces tworzenia produktu. Moje doświadczenie jest takie, że często UX/Product Designer pełni wiele obowiązków Product Managera w organizacjach, gdzie takie stanowisko nie występuje. (Na przykład w agencjach interaktywnych i software house’ach.) Ktoś tym liderem produktu po prostu być musi, nawet jeśli firma tego nie rozumie, lub klient bierze tę rolę na siebie, ale realnie jej nie pełni, bo nie ma na to czasu albo tego nie potrafi. W moim zawodowym życiu bardzo często lądowałem w takim miejscu.

Ta idea, że lider to nie zawsze manager (a manager to nie zawsze lider) stoi za tytułem książki "Product Leadership", której autorzy napisali:

We see product leadership as being both distinct from and inclusive of product management. As we’ll discuss in this book, leadership often comes with a lot of executive responsibility, but not always the authority afforded to executives.

Stanowisko Product Managera jest typową pozycją typu "management without authority", a jest jeszcze gorzej, kiedy pełnisz taką rolę nieformalnie... Jesteś odpowiedzialny za wynik pracy ludzi, na których nie masz dużego wpływu, nie możesz im wydawać poleceń, wymagać od nich, ani im niczym zagrozić, możesz co najwyżej wyjaśniać, edukować, przekonywać i prosić...

Organizacje produktowe

Prawdziwe stanowisko Product Managera może zaistnieć tylko w odpowiednim środowisku, czyli wystarczająco dojrzałej pod względem produktowym organizacji. Cagan najlepiej ze wszystkich autorów przedstawia puzzle, które składają się na taką układankę: autonomiczne zespoły produktowe zamiast projektowych ("projects are about output and product is all about outcome"), kolaboracja zamiast pracy sekwencyjnej, procesy Continuous Discovery i Delivery, prototypowanie w celu minimalizacji ryzyka, współdzielona wizja produktu na najbliższy czas, OKR-y.

To zestaw praktyk, które działają w startupach i w dużych w firmach w rodzaju Google, Spotify, Netflix, Airbnb, czy Facebook, ale ciągle rzadko w firmach, które nie są digitally native.

I discovered that there was a tremendous difference between how the best companies produced products and how most companies produced them.

I realized that the state of the art was very different from the state of the practice.

W "Inspired" Cagan pokazuje jakie przy tym stoją wyzwania dla organizacji na różnych etapach wzrostu: przed start-upami, które dopiero szukają swojego product-market fit, firmami w fazie wzrostu i skalowania, oraz dużymi korporacjami, które muszą szukać innowacji i walczyć ze stagnacją.

Komunikacja

Książa Matta LeMay jest o tyle wyjątkowa, że skupia się on przede wszystkim na jednym wątku: komunikacji w zespole projektowym i poza nim. Mniej miejsca poświęca procesom discovery, tworzeniu wizji produktu, czy roadmap. Dla niego Product Manager to "Key Connective Role of the 21st Century", ta rola powinna być przede wszystkim łącznikiem między użytkownikami, designerami, researcherami, developerami, wszystkimi innymi interesariuszami, oraz zarządem firmy:

Product management is the glue of modern organizations — the role that connects user needs with business goals, technical viability with user experience, and vision with execution.

(...)  As a product manager, much of your job comes down to translating between the needs, perspectives, and skill sets of your stakeholders and users.

LeMay oferuje dużo świetnych podpowiedzi dotyczących tego jak komunikować się z różnymi osobami — od developerów po członków zarządów (tu najważniejszą wskazówką jest "nigdy niczym nie zaskakiwać").

Bardzo podoba mi się też jego główna zasada “clarity over comfort”, czyli "przejrzystość ponad komfort". Rzeczowa i otwarta komunikacja, bez przemilczeń i naginania faktów, może być trudna, ale na dłuższą metę sprawdza się najlepiej. Bez tego trudno o wspólną jasną wizję, a to jest bardzo ważne:

A product manager cannot succeed if there is not clarity among senior leaders about a company’s strategy and vision. Though this can sound a bit fatalistic, it is downright empowering if taken the right way. Basically, this means that your job is to push upward for clarity at all costs.

(...) You must be willing to step up and work towards defining the company vision if nobody else will.

Przy okazji — szukam pracy 🙂 Jeśli masz dla mnie interesujący projekt — na krótko, na dłużej, a może i na stałe — daj znać, chętnie o tym porozmawiam 🙂

Published by Maciej Lipiec in design, polski